MATERI BAB 4 KETHOPRAK KELAS IX SEM 2

MATERI BAB 4 

KETHOPRAK KELAS IX SEMESTER 2 

Kethoprak yaiku salah sijine jinis pagelaran kang asale saka Jawa. Jroning pagelaran kethoprak, sandiwara kang diselingi tembang-tembang Jawa kanthi iringan gamelan kasuguhake.

Lumrahe, crita kang diangkat jroning pagelaran kethoprak ana maneka warna jinise. Ana sing dijupuk saka crita sujarah Jawa, legenda, utawa saka crita manca nagara. Nanging genahe crita kang dibabar ora bakal njupuk saka wiracarita Ramayana lan Mahabharata. Sebab, pagelarane malih dudu kethoprak nanging dadi wayang wong.

Sawetara taun kapungkur, crita kethoprak akeh dibabar ing TV. Ana sing arupa kethoprak klasik, yaiku pagelaran kethoprak kang dibabar ing panggung kanthi beber kang winates. Sabanjure uga ana kethoprak sayembara, yaiku kethoprak kang dibabar ing TV kanthi beber alam lan swasana ing njaban gedhung. Becike maneh, saben episode, mesthi dipungkasi kanthi sayembara kang nyedhiyani hadhiah mirunggan kanggo milut lan nggeret kawigatene pamirsane.

Jaman mbiyen kuwi tau disiyarke ing TV, kethoprak sayembara. Kuwi dadi tontonan wajib wong sakkampung. Saliyane critane apik, shooting-e ya neng njaba, ora neng ndhuwur panggung kaya saumume kethoprak. Dadine ora mboseni. Apa maneh ana sayembarane barang.

Ing ngrembakane jaman, uga metu panglipur kang uga ngusung kethoprak. Nanging kethoprak jinis iki akeh dibumboni dhagelan utawa guyonan, mula diarani kethoprak humor. Para paragane uga para dhagelan kondhang ing jagad kasenian.

Sawetara sumber nyebutake kasenian kethoprak antuk kalungguhan kang mirunggan jroning masarakat Jawa, mligine wong cilik. Sebab jroning kethoprak, seni sandiwara, musik lan sastra dibabar bebarengan. Kasenian kethoprak iki tuwuh ngrembaka ing Ngayogjakarta lan Jawa Tengah, sarta saperangan dhaerah Jawa Timur. Jaman mbiyen kethoprak dadi panglipure masarakat.

Dene sawetara lakon kethoprak kang kondhang ing antarane yaiku Arya Penangsang Warok Suramenggala, Abdul Semararupi, Panji Asmarabangun, Klana Sewandana, Andhe-andhe lumut, Anglingdarma, Rara Mendut-Pranacitra, Damar Wulan, lan sapiturute. Nanging kadhang kala ya ana sing ngangkat crita saka manca nagara, upamane Sampek-Ingtay.

Sanajan ngandhut piwulang budaya Jawa, kasunyatane ing ngrembakane jaman, kasenian kethoprak rada dikiwakake dening masarakate. Mligine generasi mudha saiki akeh sing ora pati dunung marang kasenian kethoprak. Apa maneh gelem nresnani kasenian iki.

Bab-bab kang mbangun wutuhing carita (unsur-unsur intrinsik) ing ngisor iki:

1.Tema,inggih menika gagasan baken ingkang dados dhasaring cariyos.

2.Paraga,inggih menika purusa ingkang nglakokake cariyos.

3.Penokohan,inggih menika gambaran watak paraga.

4.Alur/plot,inggih menika rerangkening cariyos ingkang kadhapuk kanthi logis.

5.Latar/setting,inggih menika panggenan,wekdal,utawi swasana kadadosanipun prastawa ing salebeting cariyos.

6.Amanat/pesan,inggih menika pitutur utawi pesen pangripta ingkang badhe dipunaturaken dhumateng pamaos.

7.Sudut pandang,inggih menika posisi pangripta wonten ing cariyos.

Tuladha naskah ketoprak bahasa jawa

Ing jaman biyen, wonten satunggal kerajaan ingkang kasebut kerajaan Ngastinapura. Raja punika nggadahi

sifat serakah lan sa’geleme dewe. Ananging raja kagungan putra ingkang bagus ati lan rupane. Baguseraono tandingane. Salah sawijining dino hulubalang kerajaan nariki pajak dateng para rakyate. Arepokepeksa kabeh bisa bayar, kajaba Kunti. Rakyat miskin ingkang sampun boten anggadahi bapa biyung,amargi sampun seda. Kunti iku yo ra maido ayune, mlinir kaya eseme wulan yen lagi terang wulan. Amargiboten saget bayar pajak kunti digowo menyang kerajaan didadosaken pembantu.Wonten ing kamar, Raja Aiswara lan Raden Airlangga lagi padha rerembugan.Raja :

“Putraku, kapan kowe golekke ramamu iki mantu?”

 Raden :“nyuwun ngapunten Rama, kula dereng nemokaken ingkang mathuk kalian atikula.”

 Raja : “Ramamu iki wes tua ngger, kepengenku, kowe ngganti aku kui wes duwe bojo

 Raden :“Sendika dawuh Rama”

 Raja : “ananging, aku kepengen sik padha-padha saka kerajaan”

 Banjur ngunu kui Kunti teko gawa baki isi Poci.Kunti :

“Mangga Raden, mangga gusti. Nuwun sewu.”

 Raja :“yayaya, gek balio kono. Putraku, pikirno opo sik tak omongke marang kowe mau.”(lungo)

 Raden Airlangga wis ra gatekake menapa titahipun rama. Raden sampun kepencut kalian bocah ayu lanmlinir mau, kunti. Sak jroning ati, Raden pengen ngerti sapa ta bocah wadon kae mau. Banjur Raden nekaniadikke wonten ing taman kerajaan

Raden :“duh adikku ingkang ayu dewe”!

 Inten : “wonten menapa ta kangmas?”

 Raden: “reneo dik, aku meh takok marang sliramu”

 Inten: “bab menapa kang?”

 Raden: “kowe ngerti ora bocah wadon ingkang dadi babu anyar kerajaan kae, sek ayu tur mlinir.”

 Inten: “o. . .Kunti maksutipun kakang?lha nggeh dereng dangu kok kangmas. Jalaranipun Kunti menika boten saget bayar pajak bar menika Kunti sampun boten gadah Bapa biyung.”

 Raden: “o . . .dadi bocah kae jenenge Kunti”.

 Rino wengi Raden Airlangga ora bisa turu amargi kepikiran Kunti.bocah wado ingkang saget gawe kasmaransi Raden.(raden nyanyi)

“yen ing tawang ana lintang cah ayu

TUGAS DINA KEMIS 01 APRIL 2021 KANGGO KELAS 9A LAN 9B

1. WACANEN MATERI KETHOPRAK ING DHUWUR!

2. CATET BAB-BAB KANG WIGATI SAKA MATERI ING DHUWUR!